Stages zijn een belangrijk gegeven in opleidingen voor beroepen in de psycho-medisch-sociale sector. Ze laten je kennismaken met de realiteit op het terrein, brengen je in contact met vakgenoten en leveren je een schat aan kennis en ervaring op.  In dit artikel blikken verschillende professionals terug op hun stage-ervaringen, nu eens confronterend, dan weer verrijkend of de ogen openend. 

“Ik ben niet langer dezelfde persoon als vóór de stage. De ervaring heeft mij helemaal veranderd. Ik liep stage bij de straatverplegers. Mijn focus ging altijd al uit naar dakloosheid. Ik nam dus tijdens mijn tweede jaar opleiding in mei al contact op met de organisatie die ik al lang kende. Het werd een buitengewone stage.” 

Voor Fiona lag de stagekeuze voor de hand. Die terreinervaring bood de maatschappelijk assistente – die op haar 30e opnieuw ging studeren – de bevestiging dat de sector die haar al jaren zo aansprak haar op het lijf geschreven was. Ze kon tijdens de stage haar professionele vaardigheden aanscherpen, vaardigheden die ze vandaag goed kan gebruiken bij de vzw Rolling Douche. Ze wist haar werkomgeving naar haar hand te zetten, steunend op tips en ervaring die ze opdeed tijdens haar stage. 

Wat is een stage precies?  

We bekijken eerst even wat een stage concreet inhoudt. Tijdens een stage ga je als student in een professionele omgeving aan de slag en kun je je kennis en vaardigheden in de praktijk toepassen. Je wordt als leerling ondergedompeld in de realiteit op de werkvloer en doet zo professionele ervaring op die van pas komt in je latere beroep. Je kunt de stage beschouwen als het sluitstuk van je opleiding, wanneer je op het punt staat het professionele leven in te stappen. 

Uit de getuigenissen van verschillende professionals uit de psycho-medisch-sociale sector blijkt dat de stage een heuse ‘leerfase’ is, waarin je als stagiair kennismaakt met de persoonlijke verrijking en ontplooiing die de inschakeling in het beroepsleven inhoudt. Je ontdekt echter ook hoe hard en complex het dagelijkse leven op de werkvloer kan zijn. 

Eerste contact met het menselijke aspect  

Aan de hand van een voorbeeld geven we aan hoe belangrijk het kan zijn voor een stagiair om concrete werkervaring op te doen in de psycho-medisch-sociale sector. De stagiair wordt ondergedompeld in het beroepsleven en maakt kennis met het reilen en zeilen in zijn of haar toekomstige beroep. Vandaar ook het belang van zo’n stage in de opleiding. De studenten komen immers rechtstreeks in contact met het menselijke aspect. Het is het voorbeeld van thuisverpleegkundige Charlyne. Ze vertelt ons over de stages die ze liep alvorens zich te gaan specialiseren in thuisverpleegkunde: “Het gaat zonder twijfel over een bepalend moment in het leertraject. Het legt een stevige basis. De stages bleken voor mij een hele uitdaging, maar hebben me wel geleerd hoe ik mijn job als verpleegkundige wilde uitoefenen. Zo heb ik dankzij de stages ingezien dat ik niet in een ziekenhuisomgeving wilde werken. Waarom niet? Omdat ik daar niet het gevoel had een studente te zijn die er moest bijleren, maar wel een studente die echt moest weten wat ze deed. In het ziekenhuis kreeg ik verantwoordelijkheden die volgens mij niet voor stagiairs zijn weggelegd. Ik zat met die situatie verveeld.” 

Inleefstages kunnen uiteindelijk leiden tot andere beroepskeuzes. Dat was voor Jason Descamps het geval. Jason is maatschappelijk assistent bij het Franstalige Tele-Onthaal (Télé-Service) in Luik en vertelt ons over de impact van de stages die hij in zijn eerste jaar als student verpleegkunde liep, waarna hij ervoor koos om maatschappelijk werk te gaan studeren: “Ik heb mijn eerste jaar nog afgewerkt, maar ben daarna gestopt. De stages deden me inzien dat het zorgaspect soms de bovenhand haalde op het menselijke aspect. Ik wilde vooral contact leggen met de mensen, en dus kwam ik als vanzelf uit bij mijn studies maatschappelijk werk. Het klinkt misschien als een cliché, maar voor mij primeert het contact met anderen. Dat is wat mij motiveert. Het gevoel hebben dat je de mensen écht iets te bieden hebt op een gegeven moment in hun leven.” 

De realiteit, tussen theorie en praktijk  

Het is een probleem waar helaas veel stagiairs in sociale en medische sectoren van kunnen meespreken: eenmaal op de werkvloer, blijkt hun theoretische kennis lang niet voldoende om aan alle behoeften en verwachtingen van de werkgever en de patiënten of begunstigden te voldoen. Anne-Laure Durand is vroedvrouw en blikt terug op dat voor haar onvergetelijke moment: “Ik zat in mijn tweede jaar toen ik voor het eerst stage liep op de materniteit. Dat was op de kraamafdeling van het UMC Sint-Pieter. Ik mocht er voor het eerst een bevalling bijwonen. Een ongelofelijke ervaring. Ik maakte kennis met de wereld waarin ik wilde werken. Maar de intensiteit van het gebeuren was ook heel confronterend. Men had me niet alles uitgelegd over het concrete verloop. Ik werd niet goed begeleid in functie van wat ik te zien kreeg, mijn aanwezigheid in de intimiteit van het gezin.” 

Maar wees gerust: er is helemaal geen reden tot paniek. Je stage is ook hét moment bij uitstek om de theoretische kennis naar de praktijk te vertalen. Tijdens de stage neem je als het ware je leerproces in eigen handen, want er is geen goede praktijk zonder theoretische grondslag. Je wordt verantwoordelijk voor je eigen opleiding tijdens de stage en kunt de theorie even op ‘stand-by’ zetten om de passie die je in je hebt even vrij spel te geven. 

Leslie is daar het levende bewijs van. Hij is orthopedagoog bij de vzw Amarrage, docent aan de hogeschool Léonard de Vinci, geeft les in vechtkunsten en is oprichter van de vzw Peach Pack. Leslie legt ons graag uit hoe hij zijn passie voor vechtkunsten wist te verzoenen met zijn beroep: “Ik hou van actie. Ik zag mezelf heus niet de hele dag achter een computer doorbrengen en was ook niet te vinden voor het idee een lesprogramma nauwkeurig op te volgen als docent. Ik wilde een stap verder gaan. Ik merkte dat de jongeren na enkele boksoefeningen veel minder agressief aan de voetbalmatch begonnen. Er waren minder opstootjes. Zo kon ik dus mijn passie koppelen aan de hulp aan anderen. Het biedt de jongeren andere perspectieven, een alternatief voor het leven dat ze kennen. Ik leg hen vaak uit dat een positieve ingesteldheid hen kracht kan geven.” 

Persoonlijke ontwikkeling  

De stage is als het ware de overstap van het leven als student naar het leven als professional. Je krijgt als stagiair de kans om fouten te maken en uit die fouten te leren. Met het oog op meer zelfvertrouwen in het vak, moet je als stagiair je fouten kunnen begrijpen, die kunnen rechtzetten en die in de toekomst kunnen vermijden. Ook een aantal specifieke eigenschappen worden tijdens de stage aangescherpt, zoals autonomie, bepaalde beroepshandelingen en persoonlijke eigenschappen, zoals in staat zijn je professionele vaardigheden toe te lichten of zicht te hebben op de verschillende werkomgevingen. 

Dat ‘bouwen aan jezelf’ in de loop van de stage bood Sabri Ben Abdelhafidh en Gabriel Sapronov, twee jonge psychologen die onlangs hun diploma behaalden aan de Université Libre de Bruxelles, een duidelijk beeld van hun persoonlijke vaardigheden. “Ik liep mijn tweede stage in Togo, waar ik ook mijn thesis schreef. Op persoonlijk vlak was dat voor mij een echte schok. Ik werd voor het eerst geconfronteerd met zo veel ellende, middelenmisbruik en verslaving. Ik was nog nooit in aanraking gekomen of geconfronteerd met die realiteit. En toen werd ik meegenomen in het verhaal van de mensen, luisterde ik naar hen. Dat viel me aanvankelijk heel zwaar. Toen ik terug thuiskwam, had ik een zekere afkeer van het leven hier. Ik voelde me schuldig dat ik het lekker warm had, dat ik voldoende te eten had enz. Die eerste maand stond ik daar heel vaak bij stil. Ik observeerde vooral, want alles was nieuw. Ik moest toegeven dat het me raakte, om vervolgens enkele professionele bedenkingen te kunnen maken omtrent de psychologie. In elk geval heeft het mijn vertrouwen een flink duwtje in de rug gegeven toen ik werd aangeworven als vervanger in de zomermaanden. Men had vertrouwen in mij, en dat schonk mij dan weer vertrouwen”, aldus Sabri. 

Uitzicht op een job  

Na afloop van je stage krijg je misschien een job aangeboden. De werkgever weet na de stage immers wat je in je mars hebt en of je een meerwaarde kunt betekenen voor de organisatie. Dat biedt heel wat stagiairs uitzicht op werkzekerheid na afloop van hun opleiding, zonder op zoek te moeten gaan naar een job. Soms krijg je als stagiair zelfs al toegang tot een job op je stageplaats. Dat was het geval bij Sylvie Adam, psychomotorisch relatietherapeute in Sint-Joost-ten-Node: “Ik had mijn diploma nog niet op zak toen ik al aan de slag mocht op de plaats waar ik mijn derdejaarsstage liep, bij Itinéraires AMO in Sint-Gillis. Eenmaal ik mijn diploma behaalde, opende ik de zaal waar ik nu werk.” 

De stage als brug naar het moderne professionele leven  

Heel wat specialisten in de psycho-medisch-sociale sector zullen je bevestigen dat de stage de hoeksteen is van een geschikte opleiding voor mensgerichte beroepen. De inschakeling in een professioneel milieu schept ook de uitgelezen kans om te ontdekken welke vakgebieden je aanspreken of je daarentegen helemaal niet liggen. 

De stages bieden je bovendien inzicht in de realiteit op het terrein. Ze doen wel vaker studenten op een gegeven moment in hun leertraject twijfelen. Gelukkig staan stagebegeleiders en praktijkdocenten klaar om je te steunen doorheen het traject. 

We kunnen je alleen maar aanraden om de sprong te wagen en in het spoor te treden van echte professionals in het vak, om zowel je persoonlijke als professionele kennis bij te schaven. En zoals Aristoteles het destijds al verwoordde: “Wat we moeten leren doen, leren we al doende.” Nu hoef je alleen nog de ideale stageplaats te vinden.